Thuốc Hormone sinh sản

 

Tóm tắt theo quyển DƯỢC LÝ THÚ Y 2018 (Võ Thị Trà An chủ biên)

Và kinh nghiệm đi làm  gieo tinh bò.

Bên cạnh kháng sinh và thuốc kháng viêm trong điều trị bệnh đường sinh dục,các sản phẫm kích thích tố sinh dục được sử dụng như công cụ hỗ trợ,quản lí ,điều trị bệnh đường sinh dục.

* KÍCH THÍCH TỐ

-Gonadotropin releasing hormone (GnRH)

-Follice -Stimulating hormone (FSH)

-Luteinizing hormone (LH)

-Equine chorionic Gonadotropin (eCG)

-Human chorionic Gonadotropin (hCG)

-Oxytocin

-Prolactin

-Progesterone

* Tóm tắt sơ lươc chức năng các kích thích tố này

-GnRH : Làm tăng tiết LH và FSH, trong chăn nuôi tác động của GnRH khác nhau theo loài,Một mũi tiêm GnRH hay chất tương đồng có thể làm tăng tiết LH nên gây rụng trứng ở bò và cừu nhưng không rụng trứng ở ngựa.

-FSH : Kích thích nang noãn trên buồng trứng phát triển,tạo tinh trùng và tiết estrogen.Chế phẩm dùng để kích thích nang noãn phát triển với mục đích gây đa xuất noãn(nhiều noãn) để phối giống ngoài mùa sinh sản.

-LH : tác động lên cả dịch hoàn và buồng trứng .LH kích thích tiết Androgen  từ màng bao nang noãn ở buồng trứng và từ tế bào Leyding của dich hoàn,kích thích thể vàng tiết Progesterone.

-eCG : huyết thnh ngựa chửa,chất này có tác dụng giống như FSH ,nhưng tác dụng kéo dài lại có bất lợi nên ít được sử dụng.

-hCG : có tác dụng như LH và thời gian bán rã dài nên hạn chế sử dụng.

-Oxytocin : dụ trữ ở thùy sau tuyến yên,dùng kích thích tiết sửa,hỗ trợ sinh đẻ,phục hồi tử cung tống nhau bị sót.

- Progesterone : đươc tiết phần lớn từ thể vàng và nhau thai,đây là yếu tố điều hòa quan trọng trong hoạt động sinh sản của thú cái bao gồm điều phối chu kì động dục thông qua ảnh hưởng phân tiết LH.ức chế vận động cơ trơn tử cung,phong bế hành vi động dục của thú cái,và do đó giúp phôi sống sót và giúp gây động dục đồng loạt trong sinh sản.

-Estrogen : có nhiều chức năng trên thú cái,kích thích tố này chi phối hành vi động dục ,gây co cơ tử cung và làm cho co cơ tử cung nhạy cảm với tác động của oxytocin và prostaglandin trong lúc động dục hoặc sinh đả.Sử dụng estrogen có thể làm tiết LH nhưng kết quả rụng trứng không ổn định vì không có estrogen tham gia kích thích trưởng thành nang noãn vào thời kì trước động dục 

Qua quá trình đi làm thì nếu tiêm estrogen(O.S.T , Ostradiol, ...) cho gia súc lên giống mau thì hiệu quả đậu thai ít.

-Androgen : gồm Testosterone là kích thích tố sinh dục chính của thú đực.có vai trò duy trì sự sinh tinh,kích thích hoạt động của các tuyến sinh dục phụ và đặc điểm sinh duc thứ cấp kể cả định hướng giới tính.

-Prostaglandin : chức năng liên quan sinh sản,PGF2@ được chú trọng trong việc gây thoái hóa thể vàng,rụng trứng,khởi động sinh đẻ và vận chuyển giao tử trong đường sinh dục cái/đực.Dùng phổ biến trong điều khiển chu kì động dục hoặc kích đẻ đồng loạt.

-Glucocorticoid : gồm cortisol và costicosterone(ức chế miễn dịch) ,từ tuyến thượng thận,có vai trò như một tín hiệu từ bào thai để khởi động quá trình đẻ,kích thích tố này dùng trong thời điểm đẻ nhưng tăng nguy cơ sát nhau nhưng không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này

Điển hình phổ biến là DEXAMETHASONE , dùng phối hợp với PGF2@ để kích thích đẻ theo ý muốn,

trong các ca bò bị lòi trong lúc cuối thai kì.

Không dùng Dexa cho bò trong thời gian mang thai.

MỤC TIÊU ĐIỀU TRỊ : 

-Thường gặp là điều biến chu kì động dục bằng cách dùng các hợp chất hỗ trợ mang thai hoặc dùng PGF2@ gây thoái hóa thể vàng.

-Kích thích dùng để sử dụng điều trị,bao gồm điều trị rối loạn sinh sản(không động dục) và điều trị viêm nội mạc tử cung.

-Về đường cấp thuốc : không thể sử dụng qua đường uống vì chúng bị các enzyme đường tiêu hóa phân hủy.phần lớn dùng đường tiêm ,truyền dịch hoặc cấy.

Một số hình ảnh sử dụng kích thích tố gây động dục đồng loạt và xử lý bò chậm động dục hay động dục yếu.Tùy theo tình trạng của bò nái mà có hướng xử lý khác nhau ạ,phải thăm khám tử cung,buồng trứng chuẩn đoán và có liệu trình ,bò tơ khác và bò rạ khác ạ

Về chất lượng thuốc ngoài các kích thích tố nhập khẩu như Pfizer,Bayer...hiện nay sản phẩm của Việt Nam dùng vẫn rất hiệu quả,tỉ lệ thành công cao như sản phẩm của  Hanvet,Vemedim,Cai lậy....